Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki vize soru­nu malum. Ticaret hayatına da önemli bir darbe vuran vize sıkıntısını bir nebze aşmak üzere, Türki­ye’de yeşil pasaport sahibi olabileceklerin çerçevesi giderek büyütülüyor. Çünkü, yeşil (ve gri) pasaport sahipleri, Schengen Bölgesi’nde 90 günü geçmeyen kalışlar için vizeden muaflar.

Yeşil ve gri pasaport sahiplerinin yeni sıkıntısı

Ancak, bu kişiler Schengen Bölgesi’ne girdikten sonra Almanya’da finansal bir işlem yapmak iste­diklerinde, bazı kısıtlamalarla karşılaşıyorlar. Bu kısıtlamalar, bankada hesap açmaktan -Western Union gibi hesap sahipliği gerektirmeyen kurum­lar üzerinden- başka bir ülkeye para gönderimine ya da para almaya, kredili ya da taksitli işlem yapmaya kadar geniş bir yelpazede yaşanıyor. Sorunun nede­ni ise, bu pasaportların kimlik doğrulaması sırasın­da geçerli bir belge olarak kabul edilmemesi. Başvu­ranın kimliği kanıtlanmadığında, ilgili kurum Kara Para Aklama Yasası veya Bankacılık Yasası kapsa­mındaki özen yükümlülüklerini yerine getirmemiş oluyor. Bu nedenle de, söz konusu finansal işlemi yapmaktan kaçınıyor.

Kimler yeşil ve gri pasaport sahibi olabilir?

15.7.1950 tarih ve 5682 sayılı Pasaport Kanunu gereğince, Türkiye’de beş tip pasaport var: ldiplo­matik pasaport (siyah kapaklı), lhususi (damgalı) pasaport (yeşil kapaklı), lhizmet damgalı pasaport (gri kapaklı), lumuma mahsus pasaport (bordo ka­paklı), lyabancılara mahsus damgalı pasaport (la­civert kapaklı). 5682 sayılı Kanun gereğince, hususi (damgalı) pasaport, belli derece kadrolarda bulunan memur, belli niteliklere sahip diğer kamu görevli­leri, en az 15 yıl kıdemli vakıf üniversitesi öğretim üyeleri, birinci derece kadro ile emekliliğe hak ka­zanmış olan belediye başkanları, bunlardan emek­lilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrıl­mış olanlar, görevdeki il ve ilçe belediye başkanları, en az 15 kıdemli avukatlar ve son 3 yıllık ihracat tu­tarı Cumhurbaşkanı’nın belirlediği tutarın üzerin­de olan (halen yıllık 500.000 USD üstü) firma yet­kililerine (sayı, ihracat tutarına göre değişmekte), onların eş ve çocuklarına (bekar, iş sahibi olmayıp öğreniminin devam etmesi halinde 25 yaşına kadar, engeli nedeniyle bakıma muhtaç çocuklara ise yaş­tan bağımsız) veriliyor.

Kendisine diplomatik ya da hususi pasaport verilmesi mümkün olmayan kim­selerin yurt dışında resmi vazifeyle görevlendiril­meleri halinde ise hizmet damgalı pasaport düzen­lenmekte. Keza, Türkiye Cumhuriyeti’nin üyesi ol­duğu uluslararası kuruluşlarda memur statüsünde çalışanlar ile Türk Hava Kurumu ve Türkiye Kızılay Cemiyetince görevlendirilenlere de (eş ve -hususi pasaportla aynı çerçevede- çocuklar dahil) hizmet damgalı pasaport verilmekte.

Almanya hangi Türk pasaportlarını tanıyor?

Pasaport, devletin, pasaport sahibinin kendi va­tandaşı olduğunu uluslararası hukuk bakımından bağlayıcı şekilde ilan ettiği bir belge. Bir devlet, ege­menlik yetkisi çerçevesinde, başka bir devlet tara­fından verilmiş olan pasaportu tanımak zorunda değil. Ancak, 28.7.1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme gibi bu konuda imzala­dığı özel uluslararası anlaşmalar varsa, bunlara uy­ması zorunlu.

Almanya’da yabancılara ait pasaportların tanın­ması konusu öncelikle, Yabancıların Almanya'da İkameti, Çalışması ve Entegrasyonu Hakkında Ka­nun (AufenthG) kapsamına girmekte. Almanya Fe­deral Cumhuriyeti'nde bir pasaportun tanınması yetkisi, İçişleri Bakanlığı'na ait. İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı'nın görüşünü alarak verdiği ka­rarı Federal Resmi Gazete'de ilan ediyor.

Bu bağlam­da, 18.2.2005 tarihli Yabancı Pasaportların Tanın­masına İlişkin Genel Düzenleme’ye bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti’nin düzenlediği umuma mah­sus pasaport, diplomatik pasaport, hizmet damga­lı pasaport ve hususi damgalı pasaportun Almanya Federal Cumhuriyeti tarafından tanınmakta olduğu görülmekte. Dolayısıyla, konunun İçişleri ve Dışiş­leri ayağında bir sorun görünmüyor.

Sorun bir an önce çözülmeli!

Yeşil ve gri pasaport sahipleri, halen Türkiye’de­ki bankaların Almanya merkezli iştiraki olan banka­larda hesap açıp işlem yapabiliyorlar. Ancak, bunun için de kural olarak ilgili kişinin Almanya’da bir ika­metgah adresinin olması gerek. Almanya’ya gelen bir kimsenin beraberinde getirebileceği rakamın en fazla 10.000 Avro olduğu ve kredi kartlarıyla ya­pılabilecek işlemlerin sınırlı olduğu düşünüldüğün­de, finansal işlemlerle ilgili bu sıkıntının özellikle iş adamları bakımından ciddiyeti daha iyi anlaşıla­bilir. Her durumda, Devletin, bu sorunun teknik mi yoksa hukuki bir sorun mu olduğunu saptayarak, pa­saportuna biran önce sahip çıkması gerek.

Not: Geçtiğimiz haftaki yazımın 2. paragrafın­daki “banka tarafından sunulan bir hizmet oldu­ğu” ibaresini, “bankaya sunulan bir hizmet oldu­ğu” şeklinde düzeltir, sehven gerçekleşen bu hata için okuyucularımdan özür dilerim.