Gelir vergisinde yıllık beyanname verme süresi bugün sona eriyor, kurumlar vergisinde ise 1 Nisan’da başladı. Kurumlar vergisi mükellefleri 2024 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerini herhangi bir uzatma olmadığı takdirde, 1 – 30 Nisan 2025 tarihleri arasında gib.gov.tr aracılığı ile dijital.gib.gov.tr adresi üzerinden elektronik ortamda verecekler.

Bazı önemli konular var ki, belli dönemlerde hatırlatma amaçlı yeniden kaleme alınarak gündeme taşınması gerekiyor. Bunlardan birisi de, yüzde 5 uyumlu mükellef indirimi! Bu indirimden yararlanan mükellefler daha az gelir ve kurumlar vergisi ödüyor.

Çağdaş vergiciliğin en güzel uygulaması!

Yüzde 5 uyumlu mükellef indirimi, çağdaş vergiciliğinin en güzel uygulamalarından birisi.

Gerekli şartları taşıyan mükellefler, yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5’ini, ödemeleri gereken gelir ve kurumlar vergilerinden düşerek, kalanını ödüyorlar (GVK. Mük. Mad. 121; 301, 312, 317 ve 324 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri).

Yeni değil, 2018’den bu yana uygulanıyor!

Yüzde 5 uyumlu mükellef indirimi 2018 yılından bu yana yürürlükte. Ancak, bugüne kadar söz konusu düzenlemede 7162, 7194, 7338 sayılı Kanunlar ve 700 sayılı KHK ile çok sayıda değişiklik yapıldı. İşin ilginç yanı, bu değişikliklerin tamamı, yüzde 5 uyumlu mükellef hakkını kazanabilmek için aranılan şartların mükellefler lehine iyileştirilmesine yönelik! Bize göre, iyileştirme veya yumuşatma değil, ilgili düzenlemenin yeniden kaleme alınması şart!

9 milyon 900 bin TL’ye kadar indirim hakkınız var!

Evet, doğru, 9 milyon 900 bin TL’ye kadar indirim hakkınız var!

1-30 Nisan 2025 tarihleri arasında verilecek olan 2024 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesi nedeniyle 9 milyon 900 bin TL’ye kadar yüzde 5 uyumlu mükellef vergi indiriminden yararlanılması mümkün bulunuyor (329 Seri No.lu GV Genel Tebliği).

9 milyon 900 bin TL’lik indirim de, küçümsenecek bir tutar değil!

Yüzde 5 indirimden kimler yararlanabiliyor? 

Bu indirimden,

- Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar,

- Kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç)

yararlanabiliyor.

İndirim hangi vergiler için geçerli?

Yüzde 5 uyumlu mükellef vergi indirimi, sadece yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerine göre HESAPLANAN GELİR ve KURUMLAR VERGİSİ için geçerli. Bunlar dışında kalan KDV, ÖTV, damga vergisi, stopaj gelir/kurumlar vergisi, MTV, veraset ve intikal vergisi, emlak vergisi, değerli konut vergisi vb. için yüzde 5 vergi indirimi uygulanmıyor.

İndirim için hangi şartlar aranıyor? 

Kurumlar vergisi mükelleflerinin yüzde 5 vergi indiriminden yararlanabilmesi için,

1) 2022, 2023 ve 2024 hesap dönemlerine ait vergi beyannamelerinin kanuni süresi içerisinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi içerisinde ödenmiş olması,

2) Yukarıda belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması,

3) Vergi indiriminin hesaplanacağı 2024 hesap dönemi kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları ve fer’i alacaklar dâhil) bin Türk Lirası’nın üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,

4) 2020, 2021, 2022, 2023 ve 2024 yıllarında Vergi Usul Kanununun 359. maddesinde sayılan kaçakçılık suçu fiillerinin işlenmemiş olması

gerekiyor.

Yüzde 5 indirimde hangi vergi beyannameleri esas alınıyor?

Yüzde 5 vergi indiriminden yararlanılabilmesi için sadece gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin değil, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri, vergi dairelerine verilmesi gereken KDV ve ÖTV beyannamelerinin yasal süresinde verilmesi ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin de, vergi indiriminin hesaplanacağı gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihte ödenmiş olması gerekiyor. 

Burada damga vergisi ile ilgili özel bir durum var: Damga vergisi beyannamesi üzerine tahakkuk eden ve ödenmeyen damga vergileri, yüzde 5 indirim uygulamasını etkilemiyor. Ancak, gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri, vergi dairelerine verilmesi gereken KDV ve ÖTV beyannamelerine ilişkin olarak tahakkuk eden damga vergilerinin ödenmemesi, yüzde 5 indirimden yararlanmayı olumsuz etkiliyor.

Yararlanılacak indirim tutarında bir üst sınır var mı? 

Evet, yararlanılacak yüzde 5 vergi indirimi sınırsız değil, bir üst sınırı var! 

Hesaplanan indirim tutarı, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 9 milyon 900 bin TL’den fazla olamıyor (329 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği).

Vergi indirimi nasıl uygulanıyor?

Vergi indirimi, kapsama giren ve gerekli şartları taşıyan mükelleflerin yıllık kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5'inin, vergi dairesine ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilmesi (düşülmesi) şeklinde uygulanıyor.

Şartları taşıyan mükellefler, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin yüzde 5'ini, vergi indirim tutarı olarak hesaplıyorlar. Vergi indirimi tutarı, her hal ve takdirde 9 milyon 900 bin TL’den fazla olamıyor.

Hesaplanan indirim tutarı, öncelikle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden düşülüyor, yani mükellefler vergi indirim tutarı kadar daha az vergi ödüyorlar.

İndı̇rı̇lecek tutarın ödenmesı̇ gereken vergı̇den fazla olması halinde ne yapılacak?

Vergi indirimi tutarının ödenmesi gereken vergiden fazla olması halinde, kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebiliyor. Ancak, bu hak düşürücü bir süre olup, bu süre içerisinde mahsup edilemeyen tutarlar iade edilmiyor. Yani, iade hakkı ortadan kalkıyor.

Düzeltme veya pişmanlıkla beyan yüzde 5 indirimi etkiler mi?

Kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler yüzde 5 indirimden yararlanmaya engel oluşturmuyor. Ancak, yüzde 5 indirimden yararlanılabilmesi için, düzeltme veya pişmanlıkla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin, indirimin hesaplanacağı yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibariyle ödenmiş olması gerekiyor.

Şartları taşımadığı tespit edilenlere ne işlem yapılıyor?

Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde, ilgili vergilendirme döneminde yüzde 5 indirim uygulaması nedeniyle ödenmeyen vergiler mükelleflerden vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın geri isteniliyor.

Yüzde 5 indirim nasıl muhasebeleştiriliyor?

Maliye’nin yüzde 5 indirimin nasıl muhasebeleştirileceği konusunda Tebliğ ya da Sirküler düzeyinde bir düzenlemesi bulunmuyor. Yüzde 5 indirim uygulamada iki şekilde muhasebeleştiriliyor.

Birinci yöntem: 570 Geçmiş Yıllar Karları hesabına ilave edilmesi!

Yüzde 5 oranındaki indirim tutarının gelir tablosu ile ilişkilendirilmeden bilanço hesapları ile kayıtlara alınması, yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinin verilmesiyle beraber, 136 Diğer Çeşitli Alacaklar hesabına borç yazılarak, karşılığında 570 Geçmiş Yıllar Karları hesabına ilave edilmesi gerekiyor. Bu yöntemi savunanlara göre, indirim tutarı vergi karşılıklarını ilgilendirdiğinden, yani geçmiş yıl karları ile ilgili olduğundan, 570 Geçmiş Yıllar Karları Hesabına ilave edilmesi gerekiyor.

İkinci yöntem: Gelir yazılması (602 no.lu hesap)!

Bu yöntemi savunanlara göre ise, yüzde 5 indirim tutarı, mükellefler açısından kurumlar vergisine tabi olmayan bir gelir niteliğinde bulunuyor. Bu nedenle, yüzde 5 indirim tutarının 136 Diğer Çeşitli Alacaklar hesabına borç yazılarak, 602 Diğer Gelirler hesabına alacak yazılmak suretiyle muhasebeleştirilmesi, daha sonra ise gelir olarak kayıtlara alınan bu tutarın, indirimin hesaplandığı ilgili yıl kurumlar vergisi beyannamesinde “Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler” bölümünde indirim olarak beyan edilmesi gerekiyor.

Maliye her iki yönteme de onay veriyor!

Maliye her iki yönteme de onay veriyor, konu ile ilgili olarak verdiği iki özelgenin özeti şu şekilde:

“Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121. maddesine göre kurumlar vergisi beyannamesinde hesapladığınız vergi indirimi tutarının; indirimin hesaplandığı beyannamenin ait olduğu hesap dönemi kazancınızın tespitinde gelir olarak dikkate alınmış olması halinde, bu tutarın aynı hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde "Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler" bölümünde yer alan "Diğer İndirimler ve İstisnalar" satırında gösterilmek suretiyle matrahın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.“ (GİB Ankara VDB’nin 25.12.2023 tarihli özelgesi)

“2017 hesap dönemine ilişkin olarak 2018 hesap döneminde verilen kurumlar vergisi beyannamesinde hesaplanan yüzde 5 indirim tutarının mükellef kurum tarafından 2018 hesap dönemi kazancının tespitinde gelir kalemi olarak dikkate alınmış olması halinde, bu tutarın 2018 hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde “diğer indirim ve istisnalar” bölümünde gösterilmesi mümkün bulunmakta olup, bunda bir sakınca bulunmamaktadır.” (GİB’in 14.11.2019 tarihli ve 27238360-125.32-E.157432 sayılı yazısı).

Dijital vergi dairesinden öğrenebilirsiniz!

Vergiye uyumlu olup olmadığınızı ve yüzde 5 vergi indiriminden yararlanma durumunuzu Dijital Vergi Dairesine girerek kolaylıkla öğrenebiliyorsunuz.

Bunun için vergi dairesine gitmenize veya sormanıza gerek yok! 

İndirimden yararlanan mükellef sayısının artırılması şart!

Yüzde 5 vergi indirimi düzenlemesi sanki “yararlandırma” değil de, “yararlandırmama” üzerine kurgulanmış gibi. Çok acı ama gerçek, indirimden yararlanan mükellef sayısı yüzde 3 bile değil! Bunun 2 nedeni var: Birincisi, yüzde 5 indirim için aranılan şartların, sahaya ve hayatın olağan akışına uygun belirlenmemesi. İkincisi ise, mükelleflerin bu indirimden yararlanmaktan çekinmeleri. Yüzde 5 indirimden yararlanmak mayınlı tarlada yürümek gibi bir şey. Uyumlu mükellef statüsü için belirlenen şartların ihlal edilmemesi veya vergisel bir kazaya uğranılmaması hemen hemen imkânsız. Bu da, yüzde 5 indirimden yararlanan mükellef sayısını azaltıyor.

Sonuç olarak;

Yüzde 5 indirimden yararlanan mükellef sayısı çok düşük. Bu sayı ve yüzde 5 indirim oranın acilen ve kademeli bir şekilde artırılması şart. Ayrıca, mükellefler bu statüyü kazanmaya değil de, kaybetmemeye yönlendirilmeli! Ülke olarak vergiye uyumlu, vergisel ödevlerini yerine getiren mükellef sayısının artırılmasına ve yasal süresinde ödenen her kuruş vergiye ihtiyacımız var!