Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, geçen sene iş sağlığı ve güvenliği yönünden programlı ve program dışı denetim olmak üzere toplam 5 bin 13 işyerini denetledi. Bakanlığın kesinleşen denetim sonuçları, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına yeterince uyulmadığını aleni bir şekilde ortaya koyuyor. Önümüzdeki yıl ise daha kapsamlı teftişler yapılacak.

İşyerlerinde çalışanların sağlığının korunması ve güvenliklerinin sağlanması açısından iş sağlığı ve güvenliği kurallarının ifa edilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Ancak bu sayede çalışanların bedenen ve ruhen sağlıkları korunuyor, iş kazaları ve meslek hastalıklarının vuku bulması bertaraf ediliyor. Hal böyle iken, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve SGK, iş sağlığı ve güvenliği konusunda son derece hassas davranıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından önleyici teftiş yaklaşımı esas alınarak gerek işin yürütümü gerekse iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftişler yapılıyor. Bu denetimler; klasik teftiş anlayışı dışına çıkılmak ve kaynakları etkin ve verimli kullanmak suretiyle ilgili tüm sosyal tarafları kapsayan, eğitim, iletişim ve bilgilendirmeye ağırlık veren, çözüm odaklı ‘Risk Esaslı’, ‘İşkolu/Sektör Esaslı’ veya ‘Alan Esaslı’ programlı teftişlerden oluşuyor. Programlanmış teftişler, belirli bir ön hazırlık, planlama, izleme ve değerlendirme içerisinde yürürlüğe konuluyor. Bu teftişlerden özellikle iş sağlığı ve güvenliği denetimleri dikkat çekiyor. Keza İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda yer bulan ağır yaptırım ve idari para cezaları, hem İş Kanunu’nda hem de SGK Kanunu’nda yer alan cezalara göre daha ağırdır. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından geçen sene iş sağlığı ve güvenliği yönünden sektörel bazda yapılan programlı denetim sonuçları nihayet kesinleşti. Bu yazımızda kesinleşen denetim sonuçları irdelendi.

TOPLAM 5.013 TEFTİŞ 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı muvacehesinde hazırlanan programlı ve program dışı denetim sonuçlarının tamamına aşağıdaki tabloda yer verildi.

PROGRAMLI TEFTİŞLER: 3115

PROGRAM DIŞI TEFTİŞLER: 1.898

İş kazası: 69  

Meslek hastalığı: 2

Talebe ilişkin inceleme: 1.674 

Araştırma raporu: 33

Mobbing:-

Asbest dökümü: 7

İşyeri açma talepleri: 113

İşyeri durdurmanın devamı: 26

İşyeri durdurmanın kaldırılması: 87

Toplam: 5.013

İş sağlığı ve güvenliği yönünden gerçekleştirilen tüm denetimler sonucunda, toplam 5 bin 13 teftiş yapıldı. Teftiş yapılan işyerlerinde 765 bin 460 işçi ile 975 çırak ve 5 bin 786 stajyere ulaşıldı.  

KAZALARIN ÖNLENMESİ İÇİN

İş sağlığı ve güvenliği yönünden ‘Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik’ hükümleri kapsamında olan işyerlerinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Programlı Teftişi Belirlenen Teftiş Konuları ilgili mevzuat doğrultusunda güvenlik yönetim sistemi ‘Değişimin Yönetimi’ ve ‘Performansın İzlenmesi’ unsurları ile yangın, patlama ve toksik yayılım konularını kapsayacak şekilde teftişler yürütüldü. Bu programlı teftiş kapsamında 2023 yılında 259 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde 5 bin 644 kadın, 68 bin 699 erkek ve 4 genç olmak üzere toplam 74 bin 347 çalışana ulaşıldı. 50 işveren hakkında toplamda uygulanan idari para cezası miktarı ise 4 milyon 789 bin 292 TL’dir.

MALİYETİ YÜKSEK

Sonuç olarak İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 14 yıla yakın süreden beri yürürlükte bulunmasına rağmen yapılan denetim sonuçları maalesef iş sağlığı ve güvenliği kurallarına yeterince uyulmadığını aleni bir şekilde ortaya koyuyor. Başta insan hayatının kutsallığı bir yana hem çalışan hem işveren hem de ülke ekonomisi üzerinde büyük maliyetlere sebep olan iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi hayati önem taşıyor. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurallarının, iş kazası ve meslek hastalıklarını önleyici bir yaklaşımla ele alınması gerekiyor. Bu meyanda önceden başta risk değerlendirmesi olmak üzere birçok çalışmanın, çalışan-işveren temsilcisi-iş güvenliği uzmanı-işyeri hekimi-destek elemanı ve diğer ilgili kişilerin birlikte çalışarak işyerinde var olan veya vuku bulacak muhtemel riskleri ve tehlikeleri bertaraf etmeleri esasına dayanmasını zorunlu kılıyor. Önümüzdeki yıl daha kapsamlı teftişlerin yapılacağını da şimdiden belirtelim. 

Maden ve yapı işyerlerinde yapılan denetimler

Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri, Sağlık Raporları ve İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerini kapsayacak şekilde teftişler yürütüldü. Bu programlı teftiş kapsamında 2023 yılında 367 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde 1.387 kadın, 56 bin 683 erkek ve 1 genç olmak üzere toplam 58 bin 71 çalışana ulaşıldı. 228 işveren hakkında uygulanan toplam idari para cezası miktarı 77 milyon 25 bin 438 TL’dir. Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 25 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alındı.Yapı işyerlerinde ise 2023 yılında 888 işyerinin teftişi tamamlandı. Bu sektörde 522 işveren hakkında uygulanan toplam idari para cezası miktarı 54 milyon 965 bin 843 TL’dir.  Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 62 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alındı. 

Kimyasal madde bulunduran işyerleri

Kimyasal Madde Bulunduran İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönünden Yürütülecek Programlı Teftiş Belirlenen Teftiş Konuları Kimyasal madde bulunduran işyerlerinde, kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve güvenlik, yangın, parlama ve patlama ile ilgili riskleri kapsayacak şekilde teftişler yürütüldü. Bu programlı teftiş kapsamında 2023 yılında 1.480 işyerinin teftişi tamamlandı. Söz konusu işyerlerinde; 45 bin 856 kadın, 110 bin 139 erkek, 7 genç ve 1 çocuk olmak üzere toplam 156 bin 3 çalışana ulaşıldı. 457 işveren hakkında uygulanan toplam idari para cezası miktarı 24 milyon 700 bin 454 TL’dir. Çalışanlar için hayati tehlike oluşturan husus tespit edilmesinden dolayı 6 işyerinde işin durdurulması yönünde karar alındı.